EMPIRISME

EMPIRISME

Pada dasarnya falsafah empirisme merupakan suatu aliran falsafah yang berpendapat bahawa ilmu adalah berdasarkan atau bersumberkan kepada pengalaman pancaindera sahaja. Ia menolak pandangan falsafah Platonisme, idealisme atau rasionalisme yang berpendapat bahawa akal manusia mempunyai konsep atau gambaran terhadap sesuatu objek atau mempunyai pengetahuan sebelum proses tanggapan di alam dunia atau alam fizikal (a priori).

            Aliran empirisme telah dibangunkan oleh ahli falsafah British seperti John Locke, George Berkeley, David Hume, dan John Stuart Mill pada abad ke-18 Locke dianggap sebagai pengasas kepada falsafah emprisme moden telah menolak pandangan Plato, Descrates dan skolatik yang mempercayai wujudnya innate idea sebaliknya beliau berpendapat bahawa minda manusia adalah seperti sehelai kertas putih yang tidak langsung terlukis oleh sebarang unsur. Konsep atau imej yang tertera pada minda seseorang terhasil melalui pengalaman atau pancainderanya.

            Locke menjelaskan keadaan minda seseorang sebelum menerima sebarang idea adalah terhasil melalui dua sumber iaitu sensasi dan persepsi daripada pemikiran yang dikenali sebagai internal sense. Disebabkan kita hanya boleh berfikir melalui idea dan disebabkan kesemua idea itu datang daripada pengalaman, maka terbukti bahawa tidak ada sebarang pengetahuan boleh wujud sebelum adanya pengalaman. Menurut Locke, persepsi adalah “the first step and degree towards knowledge, and the inlet of all the materials of it".

            Hasil daripada falsafah ini, Locke telah membahagikan 2 aspek dunia, iaitu dunia fikiran seseorang dan dunia di luar minda yang mengandungi sesuatu yang dikenali sebagai zat. Walau bagaimanapun, seseorang tidak pernah melihat atau merasai zat ini. Apa yang dilihat atau dirasai adalah sifat iaitu: Pertama, sifat utama (primer) iaitu yang bersifat fizikal seperti kumpulan jirim, kepadatan atau tiga dimensi sebagai kualiti seperti suara, warna, bau dan rasa.

            Menurut Locke, manusia menganggap sifat primer dan sekunder pada sesuatu zat secara sama (tidak dapat membezakan antara keduanya) walaupun pada hakikatnya sifat primer dan sekunder melekat kepada zat. Sifat-sifat tersebut melekat pada zat secara tetap seperti sifat sebuah kerusi atau kadangkala berubah-ubah seperti sifat pada seketul ais. Oleh yang demikian, menurut Locke, sekiranya seseorang itu melihat sebuah kerusi apa yang dilihatnya ialah sifat kepada kerusi tersebut dan bukannya sebuah zat kerusi yang sebenar. Dalam erti kata lain, jika seseorang menganggap sesebuah objek ia hanya menganggapnya secara zahir atau luaran bukannya realiti (zat).

 Ini bererti pengetahuan dimiliki oleh seseorang tidak lebih daripada pengalaman yang diperolehi. Seseorang tidak boleh menganggap zat kecuali gambaran kepada sifat luaran zat. Dengan demikian zat hanya bersifat imaginasi. Apa yang dianggap zat tidak lebih daripada pengulangan pengalaman yang dianggap semacam zat.

Falsafah empirisme tidak hanya berkisar dalam dunia epistemologi sahaja bahkan berkembang dalam dunia falsafah akhlak. Konsep etika atau moral bagi golongan empiris berakar-umbikan sumber pengalaman tidak kepada sumber a priori seperti yang difahami oleh golongan rasionalis. Bagi golongan empiris seperti David Hume, beliau mengatakan bahawa moral datang daripada pengalaman dalaman semata-mata. Ini adalah bentuk empirisme ekstrem yang hanya menerima pengalaman dalam sebagai benar sehingga menyebabkan berlakunya fahaman skeptisme.

Bagi aliran akhlak empirisme, seseorang menyatakan sesuatu perbuatan itu salah, bukan kerana dia menyelidiki bahawa ia merupakan suatu perbuatan yang salah sebaliknya dirasai sebagai salah yang kemudiannya diungkapkan dalam suatu perkataan sebagai sesuatu perbuatan yang salah. Idea falsafah akhlak empirisme ini kemudian digabungkan dengan teori utilitarianisme yang menyatakan bahawa tugas seseorang manusia itu adalah untuk mencapai kebahagiaan semaksimum mungkin. Golongan empiris mempunyai pandangan bahawa kebahagiaan yang maksimum hendaklah dicapai berdasarkan naluri.

Jadi jelaslah di sini kita dapat lihat bahawa falsafah empirisme merupakan suatu aliran falsafah yang berpendapat bahawa ilmu adalah berdasarkan atau bersumberkan kepada pengalaman pancaindera sahaja bukanya berdasarkan innate idea semata-mata.

rujukan: 

ahmad sunawari long.2008. sejarah pengantar falsafah. bangi:UKM