NEVER EVER EVER GIVE UP!!!

IF YOU WANT TO MAKE YOUR DREAMS COME TRUE,
THE FIRST THING YOU HAVE TO DO IS WAKE UP!!!!

Thursday, January 15, 2015

APA ITU GST, RASIONALISASI SUBSIDI DAN MENYEBARLUAS LAUTAN BIRU KEBANGSAAN. (PANDANGAN YANG DIGABUNGKAN)

Assalamualaikum... hurm now dah pukul 12.44 a.m.. mentang2 lah da abiz exam happy go lucky la ea.. :) nie sje je nk share pasal excimnt sem nie mengenai bajet 2015... skop yang aq nk lihat x silap aq strategi yang kedua iaitu tadbir urus fiskal. Dekat bawah strategi nie ada 3 tindakan yang disediakan oleh kerajaan untuk mencapai skala tadbir urus yang baik.. antaranya ialah pelaksanaan GST, Merasionalisasi Subsidi dan Menyebarluas Strategi Lautan Biru Kebangsaan. kalau ada pendapat yang kurang mnyenangkan harap perbetulkan.. pandangan nie semua merujuk kepada org2 yang berkenaan... bagi saya setiap apa yang nk dilaksanakan oleh kerajaan ada positif dan ada negatifnya. Sebagainya kita lihat dari aspek pelaksanaan GST. kebanyakan masyarakat tidak bersetuju dengan pelaksanaan GST ini. Hal ini kerana GST ini membebankan rakyat. Jika kita lihat dari aspek agama terutamanya kebanyakan orang melayu yang beragama Islam diwajibkan membayar Zakat. Jadi apabila pelaksanaan GST ini mereka merasakan ia satu bebanan bagi mereka. okey apa2 kita ikutilah apa yang aq merepek dalam excimnt aq at bawah nie.. HOPE dapat membantu... hope result sem nie x mengecewakan.. I HOPE IT WILL BE OKAY :).. AMIN


Pembentangan bajet 2015 telah diadakan pada hari Jumaat bersamaan dengan 10 Oktober 2014 bertempat di Dewan Rakyat. Ucapan ini telah dibentangkan oleh YAB Dato’ Sri Mohd Najib Tun Haji Abdul Razak merangkap Perdana Menteri dan Menteri Kewangan Malaysia. Pembentangan ini telah dibuat ketika membentang Rang Undang-undang Perbekalan 2015. Bajet pada tahun 2015 bertemakan ‘Ekonomi Keperluan Rakyat’. Sebelum pembentangan bajet dilakukan, pihak kerajaan sangat mengambil kira keutamaan dan keperluan rakyat berasaskan semangat ‘Rakyat Didahulukan’ yang mana rakyat diberi peluang memberi pandangan untuk dimasukkan dalam bajet berkenaan. Hal ini kerana dalam merangka bajet 2015, pandangan rakyat dianggap sangat penting kerana sebahagian besar rakyatlah yang akan menerima kesan baik atau buruknya. Dengan mendapatkan pandangan rakyat secara menyeluruh, ia sekali gus memudahkan kerajaan untuk merumus dan mengurus perbelanjaan berasaskan pendapatan negara untuk tempoh setahun bermula 1 Januari 2015.

             Apabila melihat keadaan dunia pada hari ini, kita dapat lihat bahawa kebanyakan negara memilih corak perbelanjaan berhemat dalam menguruskan ekonomi masing-masing. Walau sekecil mana pun idea daripada seorang rakyat, ia tidak boleh dipandang ringan, apatah lagi jika pandangan yang sama dikemukakan oleh ramai rakyat. Namun begitu, sebagai seorang rakyat yang mempunyai sifat akauntabiliti, setiap pandangan yang ingin dikemukakan perlulah disampaikan mengikut saluran yang diiktiraf supaya dapat dikaji dan diperhalusi. Pandangan yang bernas dan sebarang idea yang berguna untuk semua masyarakat lapisan masyarakat, biasanya akan ditapis sebelum dipertimbangkan menjadi inti pati bajet.

            Sebenarnya bukan mudah untuk pihak berkenaan merangka peruntukkan bajet untuk kegunaan selama setahun. Pelbagai faktor yang perlu diambil kira supaya pengurusan kewangan negara dapat dilaksanakan dengan berkesan. Dalam usaha mendapatkan idea sebelum bajet 2015 dirangka, setiap rakyat telah diberi kesempatan untuk memberikan pandangan mereka tanpa segan silu dengan menggunakan medium yang telah disediakan. Idea yang diberikan perlulah berasas, dan mempunyai signifikan tersendiri dan akhirnya boleh disumbangkan kepada negara. Idea dan pandangan rakyat sangat diperlukan dalam merangka peruntukan bajet 2015. Hal ini kerana, rakyat sendiri yang mengalaminya dan terbabit secara langsung dalam aktiviti kehidupan seharian mereka. Sebagai contoh, seorang peniaga di gerai makanan dan perniagaan tersebut merupakan punca pendapatan bagi seluruh keluarganya, dia berhak untuk memberikan idea mengenai perniagaan tersebut untuk penilaian kerajaan. Idea mereka mungkin lebih baik daripada pegawai yang hanya melihat sesuatu masalah melalui orang tengah  ataupun dari jarak jauh kerana mereka terbabit secara langsung dalam aktiviti perniagaan. Mereka bukan sahaja tahu secara meluas mengenai harga barangan dalam perbelanjaan perniagaan harian yang mereka jalankan, malah mereka sangat memahami proses perniagaan. Hal ini kerana, mereka juga tidak lari daripada sebarang perubahan struktur ekonomi. Jika harga barang atau kemudahan asas naik, mereka juga turut menerima kesannya. Sebagai contoh kita boleh lihat, kebanyakan golongan yang berpendapatan rendah, akan melihat jumlah pisang goreng yang mereka akan peroleh apabila dibeli dengan harga RM1. Jika dahulu RM1 mewakili lima ketul pisang goreng, hari ini dengan harga yang sama mereka hanya mendapat tiga ketul pisang goreng. Oleh yang demikian, mereka akan mengaitkannya dengan kenaikan harga yang tinggi.

Bajet 2015 memperuntukkan sejumlah 273.9 bilion ringgit iaitu peningkatan sebanyak 9.8 bilion ringgit berbanding peruntukan asal 2014. Daripada 223.4 bilion ringgit bagi perbelanjaan mengurus dan 50.5 bilion ringgit sebagai perbelanjaan pembangunan. Di bawah peruntukan mengurus, 65.5 bilion ringgit adalah untuk Emolumen dan 38.1 bilion ringgit untuk perkhidmatan dan bekalan. Agihan terbesar sebanyak 1.66.4 bilion ringgit adalah untuk Pemberian dan Kenaan Bayaran Tetap. Pembelian Aset pula diperuntukkan sebanyak 1.5 bilion ringgit untuk perbelanjaan lain. Di bawah peruntukkan pembangunan, sektor ekonomi menerima agihan tertinggi sebanyak 29.3 bilion ringgit, diikuti oleh sektor sosial 12.6 bilion ringgit yang merangkumi pendidikan dan latihan, kesihatan perumahan serta kesejahteraan masyarakat. sektor keselamatan pula diperuntukkan sebanyak 4.9 bilion ringgit. Selebihnya, diagihkan kepada sektor pentadbiran iaitu sebanyak 1.7 bilion ringgit dan simpanan luar jangka sebanyak 2 bilion ringgit.

Menurut pembentangan Bajet 2015, kerajaan sentiasa berusaha bagi mengukuhkan kemampanan kedudukan kewangan Negara, untuk menjamin kesejahteraan rakyat secara menyeluruh dan mengurangkan defisit fiskal, bagi mencapai bajet yang seimbang. Terdapat 3 tindakan di bawah strategi kedua dalam pembentangan bajet 2015 iaitu strategi untuk memantapkan tadbir urus fiskal. Antara tindakan yang telah disebut dalam pembentangan ialah melaksanakan Goods Services Tax (GST), Merasionalisasi Subsidi, dan tindakan yang terakhir ialah Menyebarluas Strategi Lautan Biru Kebangsaan.

Goods Services Tax (GST) ialah cukai yang dikenakan pada setiap peringkat sama ada pengeluar, pemborong, peruncit dan pengguna. GST juga merupakan satu sistem cukai tambah nilai iaitu dikenali sebagai value added tax (VAT). Ini bermakna nilai cukai akan bertambah pada setiap peringkat urus niaga. GST dikenakan pada setiap urus niaga kecuali urus niaga itu diberikan pengecualian. Walaupun GST akan dikenakan pada setiap urus niaga, namun pada akhirnya, pengguna akan membayar sekali sahaja kerana GST mempunyai mekanisme kredit cukai input tax credit yang mana cukai yang dibayar oleh sebuah firma dalam proses pembuatan dan pengagihan boleh dituntut balik. Cuma pengguna akhir sahaja yang tidak dapat meminta balik cukai yang dibayar oleh mereka. Sebagai contoh, “Amina merupakan seorang tukang jahit, dan membeli kain yang berharga RM 100 + RM6 (6% GST). Amina perlu membayar kepada kedai tersebut sebanyak RM 106 kepada kedai kain itu. Kedai kain itu perlu menyerahkan RM6 kepada kerajaan. Kemudian kain tadi dibuat baju, dan dijual kepada Pasar raya dengan harga RM150 + RM9 (6% GST) yang menjadikan jumlah yang perlu dibayar oleh pasar raya ialah RM159 kepada Amina. Oleh sebab Amina sudah membayar GST sebanyak RM6 ketika membeli kain tadi, jadi dia hanya perlu membayar bakinya sahaja kepada pihak kerajaan iaitu (RM9 – RM6 = RM3). Jadi Amina perlu membayar RM3 kepada kerajaan. Kemudian pasar raya tadi, akan menjual baju tersebut dengan harga RM200 + RM12 (6% GST) kepada ANDA iaitu pelanggan. Jadi jumlah yang perlu dibayar oleh kita sebagai pelanggan ialah RM212 kepada pasar raya tersebut. oleh sebab pasar raya tersebut telah membayar RM9 kepada Amina, jadi pasar raya hanya perlu membayar (RM12 – RM9 = RM3) kepada kerajaan”. Justeru, berdasarkan contoh yang diberikan kita dapat lihat bahawa akhirnya pengguna akan menanggung sepenuhnya kos GST.

Pelaksanaan GST telah diumumkan sewaktu pembentangan Bajet 2014 yang lalu. Kerajaan telah mencadangkan senarai barang makanan dan perkhidmatan asas yang tidak dikenakan GST terutamanya barangan makanan asas. Antaranya ialah beras, gula, garam, tepung, minyak masak, kacang dhal, rempah ratus, ikan masin, cencaluk, budu dan belacan. Selain itu, kerajaan juga akan menyatakan bahawa setiap bekalan air paip dan 200 unit pertama elektrik sebulan bagi pengguna domestik tidak akan dikenakan GST. Pengeluaran pasport, lesen, perkhidmatan kesihatan, pembelajaran sekolah yang merupakan antara perkhidmatan yang disediakan oleh kerajaan tidak dikenakan GST. Tambahan pula, perkhidmatan pengangkutan seperti perkhidmatan bas, kereta api, LRT, teksi, feri, bot, tol lebuh raya serta perkhidmatan pendidikan dan kesihatan juga dikecualikan oleh kerajaan. Jual beli dan sewaan rumah kediaman serta perkhidmatan kewangan juga terpilih untuk dikecualikan dari GST.

Berdasarkan kepada maklum balas pelbagai lapisan masyarakat, kerajaan telah bersetuju untuk meluaskan skop barang yang tidak dikenakan GST. Antaranya ialah semua jenis buah-buahan tempatan dan diimport, roti putih dan roti wholemeal, serbuk kopi, serbuk teh, dan serbuk koko, Mi kuning, Kuew Tiaw, laksa dan mihun, ubat-ubatan penting yang meliputi hampir 2900 jenama ubat. Ubat-ubatan ini adalah bagi kegunaan rawatan untuk 30 jenis penyakit termasuk sakit jantung, kencing manis, darah tinggi, kanser dan rawatan kesuburan. Selain itu juga, bahan bacaan seperti buku mewarnai kanak-kanak, buku latihan, dan rujukan, buku teks, kamus, kitab agama dan surat khabar turut tidak dikenakan GST.  Tambahan pula, kerajaan juga bersetuju untuk menaikkan kadar penggunaan elektrik yang tidak dikenakan GST daripada 200 unit kepada 300 unit pertama. ini bermakna, sebanyak 70 peratus isi rumah akan mendapat manfaat langsung.

Menerusi pembentangan bajet 2015, kerajaan juga menyatakan bahawa bagi memastikan pelaksanaan GST tidak membebankan rakyat, kerajaan bersetuju supaya penjualan runcit minyak petrol RON95, diesel dan LPG diberikan pelepasan GST. Oleh itu, melalui langkah ini pengguna dan kumpulan sasaran yang berkenaan tidak perlu membayar GST bagi pembelian petrol RON95, diesel dan LPG. Secara keseluruhannya, daripada 994 barang dan perkhidmatan yang terdapat dalam basket on goods, Indeks Harga Pengguna, 532 barang atau 56 peratus dijangka mengalami penurunan harga sehingga 4.1 peratus. Antara produk tersebut adalah ubat-ubatan barangan tekstil, barangan plastik seperti baldi dan pinggan mangkuk, kasut, selipar, perabot rumah, lampin bayi sabun, daging, telur ayam, minyak masak, makanan laut, beras dan sayur-sayuran. Manakala sekitar 354 barang dan perkhidmatan yang akan mengalami kenaikan harga iaitu tidak melebihi 5.8 peratus. Untuk memastikan keadaan ini berlaku, kerajaan sangat berharap agar pihak peniaga bersifat tanggungjawab dengan meningkatkan harga sehingga membebankan rakyat. Oleh itu, untuk memudahkan rakyat, kerajaan akan mengeluarkan shoppers’ guide bagi membolehkan mereka membuat perbandingan harga sebelum dan selepas GST.

Dalam pembentangan bajet 2015 juga mengatakan bahawa pelaksanaan GST ini secara langsung membolehkan kerajaan mengurangkan beban cukai kepada rakyat seperti kepada individu dan isi rumah bagi tahun taksiran 2015. Kadar cukai pendapatan individu akan dikurangkan kepada satu hingga tiga mata peratusan. Melalui langkah ini, seramai 300 ribu orang yang kini membayar cukai pendapatan tidak perlu membayarnya. Manakala golongan berkeluarga yang berpendapatan RM4000 ringgit ke bawah sebulan tidak lagi mempunyai tanggungan cukai. Selain itu juga, cukai pendapatan individu juga akan distrukturkan semula yang mana pendapatan bercukai pada kadar maksimum dinaikkan kepada melebihi 100 ribu ringgit kepada melebihi 400 ribu ringgit. Kadar cukai maksimum yang kini 26% pula, dikurangkan kepada 24%, 24.5% dan 25%. Justeru pembayar cukai akan menikmati penjimatan bayaran cukai sekurang-kurangnya sebanyak 5.3%. bagi tahun taksiran 2015, kadar cukai pendapatan koperasi juga akan dikurangkan kepada 1 hingga 2 mata peratusan. Selain itu, yuran kesetiausahaan dan pemfailan cukai juga dibenarkan potongan cukai. Bagi tahun taksiran 2016 pula, kadar cukai pendapatan syarikat dikurangkan 1 mata peratusan iaitu daripada 25% kepada 24%. Manakala bagi kadar cukai pendapatan syarikat kecil dan sederhana dikurangkan kepada 1 mata peratusan daripada 20%kepada 19%.

Selain itu, dalam pembentangan bajet 2015 juga turut menyatakan bahawa pengalaman antarabangsa telah membuktikan bahawa tahap kesediaan peniaga adalah salah satu faktor kejayaan pelaksanaan GST. Ini bertujuan untuk membantu para peniaga dan pihak kerajaan juga telah bersetuju untuk memberikan insentif dan bantuan kepada para peniaga. Antara insentif dan bantuan yang akan dilaksanakan ialah pemberian Geran sebanyak 100 juta ringgit kepada peniaga untuk menghantar kakitangan menjalani latihan GST, bantuan kewangan berjumlah 10 juta ringgit kepada PKS bagi pembelian perisian perakaunan, kos pembelian peralatan dan perisian ICT diberi Elaun Modal Dipercepatkan dan perbelanjaan latihan perakaunan dan ICT berkaitan GST diberi potongan cukai tambahan. Secara umumnya, GST ini telah dilaksanakan oleh 160 buah negara termasuk negara ASEAN. Malaysia akan melaksanakannya pada 1 April 2015, manakala 2 lagi negara ASEAN yang belum melaksanakan GST lagi ialah Brunei dan Myanmar.

Rancangan kerajaan untuk melaksanakan Cukai Barang dan Perkhidmatan (GST) bermula 1 April 2015 telah menimbulkan pelbagai reaksi dalam masyarakat. Menurut Wan Saiful yang merangkap sebagai Ketua Eksekutif Institut Bagi Demokrasi dan Hal Ehwal Ekonomi (IDEAS), menyatakan bahawa GST bukan satu perkara yang baru sebenarnya. Sistem pungutan cukai ini sudah lama dilaksanakan, cuma rakyat tidak perasan kerana cukai tersebut termasuk dalam harga barang dan perkhidmatan yang telah digunakan. Ia dikenali sebagai cukai jualan dan cukai perkhidmatan. Sebenarnya apa yang dicadangkan oleh kerajaan itu merupakan penyatuan di antara kedua-dua cukai tersebut yang akhirnya menjadi Good and Services Tax (GST). Sebelum ini kadar yang dikenakan sebenarnya agak tinggi iaitu satu mewakili 6% dan satu cuai lagi mewakili 10%.                                 
                         
Walaupun GST ini dilihat sebagai satu sistem cukai yang adil dan menyeluruh yang akan memberi manfaat kepada semua rakyat Malaysia, namun sesetengah pihak menganggap pelaksanaan GST ini merupakan satu langkah yang tidak popular yang diambil oleh pihak kerajaan. Terdapat sesetengah pihak yang bersetuju dan ada juga sesetengah pihak yang tidak bersetuju dengan pelaksanaan GST ini. Kebanyakan di antara mereka menyatakan bahawa pelaksanaan cukai ini akan membebankan rakyat Malaysia. Memang secara umumnya terdapat barang dan perkhidmatan yang harganya akan naik, namun masih ada juga sesetengah barang yang harganya akan turun dan sama. Tambahan pula, kerajaan juga telah bersetuju untuk meluaskan skop barang yang tidak akan dikenakan GST. Tidak dinafikan memang barang dan perkhidmatan yang tidak dikenakan GST akan dikawal oleh kerajaan, tetapi bagaimana pula dengan barang dan perkhidmatan lain. Sebelum GST dilaksanakan lagi kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara sewenang-wenangnya masih tidak dapat dikawal oleh kerajaan inikan pula apabila GST dilaksanakan.  Sebagai contoh harga tiket bas, harga susu untuk bayi, lampin pakai buang, milo, harga rumah dan sebagainya.

Secara rasionalnya, pihak kerajaan ingin melaksanakan GST ini kerana ingin memperbaiki sistem cukai sedia ada. Hal ini kerana cukai jualan dan cukai perkhidmatan yang sedia ada mempunyai kelemahan, seperti cukai dua kali ganda ke atas pengguna dan ketiadaan pelepasan cukai sepenuhnya ke atas barangan yang dieksport dan isu-isu harga pindahan. Selain itu juga, GST ingin dilaksanakan kerana kerajaan telah mengalami defisit fiskal kadar dalam keluaran domestik kasar negara meningkat. Peningkatan ini dikatakan telah berlaku hampir 42 tahun dan hanya 5 tahun sahaja negara mempunyai lebihan hasil dalam peruntukan. Defisit di sini bermaksud perbelanjaan negara melebihi hasil pendapatan. Justeru, apabila defisit bertambah, maka ia akan meningkatkan hutang negara. Tambahan pula, World Bank juga telah memberi amaran kepada pihak kerajaan mengenai peningkatan ini dan secara tidak langsung akan menyebabkan kedudukan negara akan turun. Jika kedudukan negara turun, negara akan mengalami kesusahan untuk mendapatkan pinjaman dari negara luar.

 Walaupun pada awalnya kerajaan ingin melaksanakan GST bagi membawa kestabilan fiskal dalam kewangan negara dan keutuhan pendapatan kerajaan selain dapat memperbaiki kutipan hasil cukai dari sebahagian besar golongan yang terlepas atau sengaja melepaskan diri dari membayar cukai, namun GST yang akan dilaksanakan ini hanya akan menyebabkan inflasi semakin sukar dikawal, kenaikan harga hampir kesemua barang yang akhirnya akan membawa kesan buruk kepada hampir semua kelas pendapatan khususnya yang berpendapatan sederhana dan rendah. Kerajaan telah menetapkan bahawa kadar GST adalah sebanyak 6% yang mana secara relatifnya lebih rendah daripada cukai sedia ada iaitu cukai jualan dan perkhidmatan yang dikenakan sebanyak 6% dan 10% setiap satu. Ini jelas menunjukkan bahawa pelaksanaan GST tidak akan menyebabkan kenaikan harga barangan dan perkhidmatan sepenuhnya malah ada barang yang akan turun dan sama harganya jika pihak kerajaan sentiasa memantau harga yang dikenakan oleh peniaga kepada pelanggan. Tambahan pula, pihak kerajaan juga telah menggubal Akta Kawalan Harga dan Anti Pencatutan 2010 (Kementerian Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan (KPDNKK), 2011) dengan pendekatan mekanisme ini, cukup untuk menjawab hujah tentang isu yang telah diutarakan oleh sesetengah pihak berkaitan kenaikan harga akibat pelaksanaan GST. Dengan kewujudan akta serta penguatkuasaan oleh pihak berwajib boleh mengembalikan semula keyakinan pihak-pihak tertentu terhadap pelaksanaan GST.

 Selain itu juga, kelemahan yang kedua yang menjadi perhatian pelbagai pihak adalah kadar cukai GST akan meningkat dari semasa ke semasa, merujuk kepada implementasi yang dilakukan oleh negara-negara yang telah melaksanakan sistem ini. Singapura salah satu negara yang telah melaksanakan GST dan kadar GST nya juga meningkat dari tahun ke tahun, 3% pada tahun 1994, 4% pada tahun 2003, dan 7% pada tahun 2007. Manakala bagi New Zealand, kadar GST pada peringkat pengenalan adalah sebanyak 10% pada tahun 1986 kadar ini meningkat lebih tinggi kepada 15% pada tahun semasa (Business and Economics, 2011). Kelemahan yang ketiga pula dilihat dari sudut pengecualian GST (GST berkadar sifar) yang diberikan kepada sektor perkhidmatan seperti perkhidmatan kesihatan dan pendidikan swasta. Sektor-sektor yang terlibat dalam pengecualian ini, pengeluar barangan dan perkhidmatan seperti ini tidak boleh menuntut balik cukai input yang dikenakan ke atas setiap pengeluaran mereka, oleh itu pada dasarnya memang kita lihat bahawa sektor yang mendapat pengecualian ini tidak dikenakan sebarang cukai, namun pada hakikatnya, beban cukai input tersebut kemungkinan akan dialihkan kepada pengguna. Seringkali kita meletakkan sepenuh perhatian kita ke atas perubahan turun naik tingkat inflasi, tetapi perlu juga diambil perhatian ke atas eksport Malaysia. Seperti yang kita tahu bahawa, eksport adalah salah satu daripada item yang diletakkan di bawah cukai berkadar sifar, menunjukkan bahawa semakin ramai pengeluar- pengeluar yang perlu untuk menanggung kos cukai yang dikenakan ke atas input pengeluaran. Setiap pengeluar mula menyatakan rasa kebimbangan mereka, kerana harga mungkin cenderung untuk naik yang akhirnya menyebabkan permintaan terhadap barang-barang eksport akan berkurangan, jika tidak pengeluar terpaksa menanggung kos itu sendiri tanpa memindahkannya kepada pengguna, demi untuk memastikan permintaan ke atas barangan eksport kekal stabil.

 Pelaksanaan GST ini bukan sahaja dilihat dalam bentuk rasional, malahan terdapat juga segelintir masyarakat yang mengulas pelaksanaan GST ini secara metafizik iaitu menurut agama Islam. Secara keseluruhannya terdapat 3 kumpulan (para ulama fiqh) yang mempunyai pendapat yang berbeza dalam menentukan hukum kerajaan mengenakan cukai. Sebenarnya sistem cukai ini telah wujud sejak zaman pemerintahan awal Islam lagi. Antara cukai yang dilaksanakan pada zaman tersebut ialah cukai tanah, cukai perniagaan 10% ke atas perniagaan non-Muslim, dan cukai individu. Namun begitu, cukai yang dipungut ini bukanlah digunakan untuk kepentingan pihak pentadbir atau pemerintah pada masa itu, sebaliknya kesemua cukai itu digunakan dengan sebaiknya untuk kepentingan dan kebaikan masyarakat. Secara umumnya perbincangan mengenai hukum cukai dalam Islam tidak dapat lari dari menimbang di antara maslahat kebaikan dan kemudaratan baginya. Urusan politik dan pentadbiran mestilah dilihat kepada ‘illah atau sebab utamanya. Iaitu perlu melihat bahawa sesuatu objektif itu perlu membawa kepada kebaikan berbanding kemudaratan. Secara kesimpulannya, dalam kaedah fiqh ada menyatakan ‘Menolak keburukan didahulukan dari membawa kebaikan’. Jika benar tanpa pelaksanaan GST, ekonomi negara bakal terancam, kelangsungan negara menjadi longgar, maka tatkala itu cukai boleh berubah menjadi harus dan hal ini perlu dinilai dari semasa ke semasa. Seperti yang kita ketahui, Malaysia telah melaksanakan pungutan cukai barang dan perkhidmatan sejak beberapa puluh tahun lepas, namun untuk menidakkannya secara drastik mungkin agak sukar kerana boleh menimbulkan kekalutan dalam pengurusan kewangan, pentadbiran awam dan negara serta dibimbangi akan membawa kepada banyak kemudaratan berbanding mendapat manfaat dari pelaksanaannya.

Zaharuddin (2014), akhirnya menyimpulkan bahawa hukum melaksanakan GST ini ialah harus berdasarkan pertimbangan kaedah ‘yang kurang mudarat dari dua mudarat’. Namun begitu, pelaksanaan ini perlulah diikat dengan beberapa perkara antaranya ialah kadar 6% perlu dimulakan dengan lebih rendah agar tidak berlaku sebarang perubahan drastik terhadap peniaga dan rakyat. mungkin menurut pendapat beliau, kadar 3% lebih sesuai sebagai permulaan. Selain itu juga sebarang ketirisan dan kelemahan pengurusan hasil kewangan oleh kementerian yang dibuktikan oleh Jabatan Audit Negara mestilah dikenakan tindakan drastik dan keras bagi memastikan setiap hasil cukai yang diterima tidak disalahgunakan oleh pentadbir awam dan ahli politik yang berkuasa. Pada pendapat saya, ia juga berkait dengan cara kerajaan menguruskan corak pentadbirannya. Sebagai seorang rakyat Malaysia, saya tidak mahu setiap laporan mengenai kelemahan dan salah urus tadbir kewangan yang didedahkan oleh Jabatan Audit Negara pada setiap tahun hanya menjadi bebelan awam semata-mata, tanpa ada sebarang tindakan yang jitu. Selain itu juga, bagi memastikan pelaksanaan GST ini berjalan mengikut apa yang sepatutnya dicadangkan,  Suruhanjaya Pencegahan Rasuah Malaysia patut diberi kuasa dan kemampuan pendakwaan dengan lebih berkesan agar tiada peniaga yang mampu lari dari GST seterusnya dapat mengelakkan tiada lagi pegawai awam yang memanipulasi pelaksanaan GST untuk kepentingan mereka sendiri.   Selain itu juga pihak KPDNKK mestilah mempunyai mekanisme yang baik dan jitu dengan jumlah pegawai yang mencukupi bagi menangani kenaikan harga yang disengajakan oleh peniaga sejurus GST dikuatkuasakan pada 1 April 2015. Antara syarat lain ialah, setiap peruntukan yang diberikan kepada kementerian, jika belum atau tidak digunakan sepenuhnya pada tahun tersebut hendaklah direkodkan dalam bajet tahun berikutnya. Selain itu, jangan ada pihak yang memaksa sesuatu jabatan atau kementerian itu supaya menghabiskan wang peruntukan sehingga sebahagian daripada peruntukkan dihabiskan pada perkara yang tidak sepatutnya. Ini dinamakan sebagai pecah amanah dan merugikan rakyat. Jika pelaksanaan GST menambahkan lagi kemudaratan kepada rakyat dan peniaga, pihak yang membuat keputusan iaitu pihak kerajaan telah dikira membuat keputusan yang memudaratkan kepada ahli negara dan rakyatnya, dan akhirnya akan membawa kepada dosa dan pengabaian amanah.

Secara keseluruhannya, pelaksanaan dan pengurusan GST yang baik di samping mendapat kerjasama pelbagai pihak mampu memberi impak yang besar. Ia juga dikatakan boleh meningkatkan hasil negara melalui peningkatan kadar pematuhan cukai. Walaupun pelaksanaan dan pengurusan sistem GST dianggap mencabar, namun tempoh yang selesa dan sesuai sebelum pelaksanaannya diperlukan bagi membolehkan semua orang bersedia dan faham serta didedahkan kepada sistem cukai GST ini lebih adil daripada cukai jualan dan perkhidmatan yang sedia ada. masyarakat masih keliru dan kurang memahami apa itu GST sebenarnya. Pelaksanaan GST ini boleh dilaksanakan jika pihak kerajaan mampu menyusun semula metode cukai dan mampu diurus dengan lebih baik, telus, dan lebih kurang menekan berbanding percukaian cukai jualan dan perkhidmatan sebelum ini. Apa yang penting ialah peranan pihak kerajaan dalam mencorak cara pentadbirannya agar lebih berintegriti, akauntabiliti dan telus. Bagaimana sesuatu perkara diselesaikan dan bagaimana sesuatu perkara terlaksana bergantung kepada bagaimana corak pentadbirannya. Pihak kerajaan mempunyai kuasa dalam memberi keputusan. Sebagai contoh dalam mengawal kenaikan harga barang dan perkhidmatan. Pihak kerajaan seharusnya bersikap tegas dalam menangani isu ini.

Selain pelaksanaan GST, kerajaan juga bersetuju untuk merasionalisasi subsidi bagi memastikan tadbir usur fiskal tercapai. Menurut Nurul Aini (2014), subsidi merupakan bantuan kewangan yang disediakan oleh kerajaan kepada rakyat. Ia bertujuan untuk mengawal harga bagi beberapa barang dan perkhidmatan keperluan utama. Rasionalisasi subsidi atau juga disebut sebagai penyelarasan subsidi, merupakan langkah yang akan memberi impak minimum terhadap individu atau isi rumah namun kesannya ke atas perbelanjaan kerajaan adalah besar. Oleh itu, menurut Nurul Aini lagi barang dan perkhidmatan yang di rasionalisasikan subsidi akan ditentukan oleh harga pasaran. Harga pasaran merupakan satu harga yang ditentukan melalui kuasa permintaan dan penawaran barang atau perkhidmatan. Jika permintaan melebihi penawaran, harga secara realitinya akan meningkat. Begitu juga sebaliknya, jika penawaran melebihi permintaan, maka harga yang ditawarkan akan menjadi rendah. Namun begitu, salah satu faktor yang menentukan harga pasaran ialah jumlah barang atau perkhidmatan yang ditawarkan oleh pasaran. Jika barang atau perkhidmatan ditawarkan dengan mencukupi seperti mana permintaan terhadapnya, maka harga barang akan menjadi stabil.

Pada tahun 1994, kerajaan telah memperuntukkan sebanyak 588 juta ringgit bagi pelbagai subsidi. Jumlah ini telah meningkat kepada 40.5 bilion ringgit pada tahun 2014.  Bagi menambahbaik kedudukan kewangan awam, kerajaan komited untuk melaksanakan langkah rasionalisasi subsidi, terutamanya subsidi petroleum. Langkah ini bertujuan untuk memastikan pemberian subsidi lebih bersasar serta mengurangkan ketirisan dan penyeludupan. Selain itu, kerajaan juga akan memastikan langkah rasionalisasi subsidi dilaksanakan secara berperingkat bagi memastikan ia tidak membebankan rakyat. Menurut YAB Dato’ Sri Mohd Najib Tun Haji Abdul Razak (2014), kini lebih 2.1 bilion ringgit setahun diperuntukkan untuk membiayai subsidi petrol RON95, diesel dan gas memasak LPG. Kesannya, peruntukan subsidi telah meningkat lebih 14 kali ganda daripada 1.65 bilion ringgit tahun 2002 kepada 23.5 bilion ringgit pada tahun 2013. Hal ini disebabkan oleh pihak kerajaan ingin mengekalkan harga runcit petrol yang rendah. Peningkatan ini juga disebabkan oleh penggunaan kereta yang semakin meluas dalam kalangan masyarakat pada hari ini iaitu daripada 13.6 juta unit pada tahun 2008 kepada 23.7 unit pada tahun 2013. Oleh yang demikian, bagi memastikan pemberian subsidi yang lebih bersasar dan mengambil kira kesedaran dan kesediaan rakyat terhadap langkah merasionalisasi subsidi, kerajaan akan membangunkan satu mekanisme baru pemberian subsidi petroleum yang akan diumumkan oleh Perdana Menteri dalam masa terdekat (Teks Ucapan Bajet 2015, 2014).

Menurut laporan ekonomi 2010/2011, Kementerian Kewangan Malaysia, bermula 16 Julai 2010. Subsidi bahan api terutamanya petrol, diesel dan LPG serta gula telah dikurangkan sebagai sebahagian daripada pelaksanaan berkala program rasionalisasi subsidi Malaysia. Pelaksanaan program ini telah mengurangkan perbelanjaan kerajaan sebanyak lebih daripada RM750 juta pada tahun 2010. Semenjak tahun 1997, hutang kerajaan berkembang sebanyak 10% setiap tahun. Ini sangat berkait rapat dengan pemberian subsidi tersebut. jika pemberian subsidi dikekalkan seperti sebelumnya, beberapa masalah mungkin akan dihadapi sebagai contoh hutang negara akan meningkat. Oleh itu, kerajaan perlu mengurangkan perbelanjaan bagi memastikan negara mempunyai pendapatan yang mencukupi bagi pelaburan masa hadapan. Jika pengurangan subsidi dilaksanakan, ini akan mengurangkan daya tarikan dalam kalangan pelabur asing dan syarikat antarabangsa untuk membuat pelaburan di negara ini. Oleh sebab rasionalisasi subsidi berkaitan dengan rancangan transformasi secara keseluruhan, maka ia merupakan satu pilihan yang tidak boleh dielakkan lagi (Nurul Aini, 2014).

Walaupun pemberian subsidi memberi keburukan kepada ekonomi negara dalam tempoh jangka panjang, namun dari sudut lain tidak dinafikan ada juga kelebihannya dalam membantu rakyat dan ekonomi. Pelaksanaan rasionalisasi subsidi ini secara tidak langsung akan membantu mengawal kestabilan ekonomi dan kos sara hidup sekali gus merancakkan pusingan ekonomi hasil daripada nikmat subsidi seperti subsidi petrol. Jika harga petrol tinggi, ia akan menyebabkan rakyat berpendapatan sederhana dan rendah tidak lagi keluar membeli-belah, bersiar-siar, inikan pula ingin pergi melancong di dalam negara. Isu ini secara tidak langsung mengurangkan putaran ekonomi negara dan akan memberi impak dalam jangka masa panjang yang mana ekonomi negara akan meleser sekali gus akan merugikan kerajaan. namun begitu rasionalisasi subsidi petrol merupakan satu langkah berani kerajaan dengan memastikan subsidi yang diperuntukkan sesuai dengan kemampuan rakyat dalam penentuan harga petrol.

 Selain itu juga, pemberian subsidi secara pukal dilihat tidak berkesan dalam membantu rakyat yang kurang bernasib baik. Hal ini kerana, banyak kemudahan mengalir kepada golongan kaya, warga asing dan perniagaan besar. Oleh itu, dalam bajet 2015, kerajaan akan melaksanakan sistem rasionalisasi subsidi petrol yang melibatkan mekanisme baharu dengan mengambil kira pendapatan individu bermula Jun 2015. Menurut Timbalan Kewangan iaitu Datuk Ahmad Maslan, sistem tersebut dilaksanakan bagi tujuan untuk memastikan hanya golongan yang benar-benar layak sahaja akan mendapat manfaat subsidi petrol. Hal ini kerana, agihan petrol kepada golongan yang sepatutnya telah tersasar, dan ia perlu diperbetulkan semula. Justeru, pada Jun 2015 tahun hadapan, pihak kerajaan ingin memastikan agar golongan yang benar-benar layak sahaja yang akan mendapat subsidi iaitu mereka yang berpendapatan RM 4000 ke bawah, dan yang tidak layak tidak akan diberikan subsidi iaitu mereka yang berpendapatan antara RM 4000 hingga RM 12000. Menerusi sistem ini, pengguna perlu membeli petrol dengan menggunakan My kad kerana jumlah pendapatan mereka telah direkodkan bagi menentukan sama ada pembeli layak mendapat subsidi atau sebaliknya. Namun begitu perkara ini hanya cadangan sahaja, dan masih dalam perbincangan dan mungkin ia boleh berubah kerana masih ada tempoh lagi sebelum rasionalisasi subsidi dilaksanakan. Pihak KDNKK juga meminta kertas cadangan daripada syarikat-syarikat lain yang ingin membangunkan mekanisme baharu ini. Hal ini kerana, jika ingin menggunakan idea MyKad sebagai cara untuk memastikan pemberian subsidi ini tidak tersasar, kerajaan memerlukan kos yang tinggi dan jika ingin memasukkan data pendapatan rakyat bukan satu tempoh yang singkat. Sistem untuk merasionalisasi subsidi ini dilaksanakan kerana kerajaan telah membelanjakan secara purata sebanyak RM 2 bilion sebulan untuk subsidi petrol RON95 dan diesel. Data telah mendapati bahawa sebanyak 70% digunakan oleh mereka yang berpendapatan tinggi dan sederhana tinggi dan sekali gus menunjukkan bahawa pemberian subsidi ini telah tersasar kepada golongan yang tidak layak mendapatkan subsidi daripada kerajaan.

            Namun begitu, kenyataan yang dikeluarkan oleh Timbalan Menteri Kewangan telah menyebabkan pihak pembangkang mengkritik tentang cadangan yang telah dikemukakan. Pemimpin pakatan rakyat berasa Putrajaya seharusnya memberikan fokus kepada penyelesaian isu tadbir urus fiskal yang lebih besar berbanding mekanisme kecil seperti penggunaan MyKad bagi memastikan golongan yang benar-benar layak menerima subsidi bahan api. Hal ini kerana, menurut pandangan mereka pembelian petrol dengan menggunakan MyKad tidak akan menyelesaikan isu subsidi bersasar, sebaliknya bagi mengatasi ketirisan perbelanjaan negara, kerajaan perlu mempunyai satu jalan penyelesaian menyeluruh terhadap keseluruhan sistem. Pihak pakatan juga menyatakan bahawa mereka tidak yakin dengan cara sasaran subsidi minyak menggunakan MyKad. Hal ini kerana, akan terdapatnya pihak yang tidak bertanggungjawab dan boleh  menyalahgunakannya, seperti menuang minyak menggunakan MYKad orang lain.  Namun begitu, pihak pakatan menyatakan bahawa sistem menggunakan MyKad ini boleh digunakan, cuma mereka bukan ingin melihat mekanisme pengagihan subsidi, tetapi ingin melihat komitmen kerajaan dalam meningkatkan pendapatan rakyat dan menangani ketirisan serta penstrukturan cukai. Selain itu juga, pihak ini melihat bahawa, jika sistem MyKad ini dilaksanakan, ia akan menyebabkan nasib golongan kumpulan berpendapatan sederhana iaitu mereka yang berpendapatan RM4000 sehingga RM5000 akan terhimpit dengan sistem ekonomi yang sedia ada. Namun begitu, apa yang penting yang ingin disampaikan oleh pihak ini ialah, pihak kerajaan tidak sepatutnya mengumumkan cadangan menggunakan sistem MyKad ini sebelum kajian menyeluruh dibuat. Hal ini kerana, pengumuman yang belum matang dan belum ada kepastian yang menyeluruh akan mengelirukan rakyat. 

 Secara keseluruhannya, rasionalisasi subsidi ini dilaksanakan bagi membolehkan negara mengurangkan defisit dan mencapai sasaran pertumbuhannya. Tambahan pula, rasionalisasi subsidi juga merupakan salah satu isu yang berkaitan dengan perancangan transformasi secara keseluruhannya, maka ia merupakan satu pilihan yang tidak boleh dielakkan lagi. Selain itu juga, pengurangan subsidi kepada rakyat juga membolehkan negara meningkatkan peruntukan bagi sektor-sektor penting negara seperti pendidikan, kesihatan, infrastruktur, pembangunan masyarakat, latihan, dan seterusnya dapat mewujudkan pekerjaan melalui pelaburan. Untuk memastikan rasionalisasi subsidi ini berjalan dengan lancar, kerajaan juga telah melaksanakan langkah proaktif iaitu dengan mewujudkan pelbagai pendekatan seperti memberi pilihan kepada pengguna sama ada ingin menggunakan produk petrol RON95 atau RON97. Selain itu juga, kerajaan juga perlu memastikan badan penguatkuasaan mempertingkatkan usaha mereka dalam mengawal dan memantau pihak yang cuba mengambil kesempatan daripada langkah rasionalisasi ini. Berbalik kepada cadangan yang dikemukakan oleh Timbalan Menteri Kewangan mengenai penggunaan MyKad sebagai langkah untuk memberikan subsidi kepada golongan yang berfokus. Pada pendapat saya, cara ini agak kurang memberangsangkan dan kurang berkesan. Hal ini kerana, apabila ingin memasukkan pendapatan rakyat dalam maklumat khas di MyKad akan mengambil masa yang agak lama. Tambahan pula, kos yang akan digunakan bagi melaksanakannya agak tinggi. ini secara tidak langsung boleh menyumbang kepada defisit. Selain itu, bukan semua rakyat di Malaysia ini bekerja dalam sektor awam dan swasta, malahan ada di antara mereka yang bekerja sendiri dan mempunyai gaji yang tidak tetap. Bagaimana pula kerajaan ingin memastikan gaji setiap individu terutamanya mereka yang bekerja sendiri. Selain itu juga, jika sistem MyKad ini dijalankan, ia agak rumit kerana perlu dikemaskini setiap masa khususnya bagi mereka yang selalu bertukar-tukar pekerjaan. Selain itu juga, bagaimana kerajaan menentukan seseorang pelajar yang mempunyai kereta layak mendapat subsidi atau tidak? Adakah dengan mengemaskini pendapatan keluarga di dalam MyKad pelajar tersebut? Dalam dunia yang serba moden ini, pelbagai cara yang boleh digunakan oleh seseorang untuk mendapatkan apa sahaja yang dikatakan baik untuk mereka. Sebagai contoh, suami mempunyai pendapatan atas RM 4000 manakala isterinya pula berpendapatan bawah RM 4000. Justeru si suami boleh menggunakan MyKad isteri untuk menunag minyak kerana isterinya mendapat subsidi petrol. Selain itu juga, chip di MyKad merupakan benda yang sensitif dan selalu rosak.  Sebagai contoh, jika seseorang itu ingin menuang minyak kereta, dan apabila sampai di kaunter pembayaran untuk di scan sama ada orang ini layak atau tidak diberi subsidi, dan chip pada MyKadnya rosak. Ini akan menyebabkan timbulnya masalah lain pula. Pihak kerajaan perlulah memperbetulkan corak pentadbirannya supaya setiap keputusan yang diambil membolehkan mereka untuk menjawab balik dengan memberikan kenyataan yang rasional. Mereka tidak boleh membuat pengumuman yang belum matang serta belum ada kepastian secara menyeluruh kerana ia secara tidak langsung akan mengelirukan rakyat sebagai contoh dalam memberikan cadangan berkaitan dengan sistem MyKad. Oleh itu, kerajaan perlulah mencari penyelesaian yang lebih holistik dan menyeluruh bagi menyelesaikan masalah pembahagian subsidi secara bersasar dengan secepat mungkin kerana kerajaan ada masa tidak sampai 6 bulan dari sekarang sebelum rasionalisasi subsidi secara bersasar dilaksanakan.

Tindakan yang ketiga dalam strategi tadbir urus fiskal ialah Menyebarluas Lautan Biru Kebangsaan. Menyebar luas Strategi Lautan Biru Kebangsaan merupakan tindakan ketiga dalam melaksanakan strategi ketiga iaitu memantapkan tadbir urus fiskal dalam pembentang bajet bagi tahun 2015. Lautan merujuk kepada perkhidmatan awam manakala lautan biru pula merujuk kepada peluang baru untuk diterokai bagi menambahbaik perkhidmatan awam untuk rakyat. Dalam konteks menyebarluas lautan biru kebangsaan yang telah diperkenalkan oleh perdana menteri kita iaitu YAB. Dato’ Sri Mohd Najib bin Tun Abdul Razak pada tahun 2009. Antara kata-kata beliau ialah ‘kita belayar dari lautan merah ke lautan biru dengan bekalan produktiviti, kreativiti dan inovasi’. Ia perlu dilaksanakan melalui kerjasama di antara semua kementerian dan agensi kerajaan iaitu merentasi kerajaan persekutuan, negeri dan juga tempatan. Untuk melaksanakan strategi ini, kita seharusnya berpegang kepada 3 prinsip proses saksama (3P). Antara prinsipnya ialah penglibatan di antara semua pihak iaitu menteri, penjawat awam hingga ke rakyat, penerangan mengenai kepentingan program menyebarluas lautan biru kebangsaan (NBOS) agar difahami oleh semua pihak dan prinsip yang terakhir ialah penjelasan tanggungjawab supaya semua pihak dapat memahami peranan masing.

Dalam pembentangan bajet 2015, National Blue Ocean Strategy telah menunjukkan keberkesanan pelaksanaan projek dan program kerajaan. Oleh itu, sebanyak 3566 juta ringgit akan disediakan bagi tahun 2015. Kerajaan telah bercadang untuk membuka 4 buah UTC di Terengganu, Kelantan, Negeri Sembilan dan Perlis serta 1 mini UTC di kedah. Selain itu juga, kerajaan bercadang untuk mempergiatkan lagi latihan peningkatan kemahiran atau upskilling kepada 5000 pelatih melalui program 1 Malaysia Skills and Employability Scheme bagi sektor awam dan 1 Malaysia Training Centre bagi sektor swasta.

Kita dapat lihat bahawa, kerajaan akan telah memperuntukkan sebanyak 3566 juta ringgit bagi menambah lagi 4 cawangan UTC dan 1 mini UTC. Pada pendapat saya penubuhan UTC ini merupakan salah satu inisiatif kerajaan bagi membantu rakyat dalam memudahkan urusan. Kebanyakan rakyat tidak mengkritik pelaksanaan NBOS ini kerana ia tidak membebankan rakyat malah memberi kemudahan kepada rakyat. Namun begitu, pelaksanaan NBOS ini secara tidak langsung telah membelanjakan banyak duit negara.

Secara kesimpulannya, untuk mengukuhkan kemampanan kedudukan kewangan negara, menjamin kesejahteraan rakyat secara menyeluruh serta mengurangkan defisit fiskal, kerajaan perlulah meneliti semula corak pentadbirannya. Tadbir urus yang baik menurut UNDP (1994), mempunyai 10 prinsip iaitu penyertaan, kedaulatan undang-undang, transpirasi, kesamaan atau kesetaraan, responsif, wawasan ke hadapan, akauntabiliti, efektif dan efisien, profesionalisme dan berorientasikan kepada konsensus. Namun begitu, terdapat 3 sahaja yang paling utama yang dilihat perli dititikberatkan oleh pihak pentadbir iaitu penyertaan, akauntabiliti dan transpirasi. Pelaksanaan GST dilihat sebagai salah satu bebanan kepada rakyat walaupun dalam pada masa yang sama kerajaan sebenarnya ingin memperbaiki sistem cukai yang sebelum ini dikatakan tidak telus dan sebagainya. Selain itu, kerajaan juga ingin mengurangkan kebergantungan negara kita terhadap Petronas seterusnya Petronas boleh menggunakan pendapatan untuk pelaburan dan membangunkan syarikat dengan lebih baik. Kerajaan ingin melaksanakan GST kerana sistem ini lebih cekap, berkesan, telus dan mesra perniagaan. Tambahan pula, GST ini dilaksanakan kerana ia berupaya untuk menjana punca hasil yang stabil seperti tidak terdedah kepada turun naik ekonomi. Pada pandangan saya jika benar-benar kerajaan ingin melaksanakan GST, pendidikan kepada rakyat berkaitan dengan kebaikan dan keburukan pelaksanaan GST kepada rakyat perlu diperbanyakkan. Hal ini kerana kebanyakan rakyat menganggap asal namanya ‘cukai’ barang akan naik dan membebankan rakyat. Kebanyakan rakyat mengatakan bahawa apabila harga minyak naik, automatik harga barang akan ini. Ini bersangkutan dengan kos penghantaran dan kemungkinan harga barang akan naik lagi jika rasionalisasi secara berfokus dilaksanakan pada Jun 2015.

terima kasih kepada sesiapa yang saya rujuk.. 



No comments:

Post a Comment