Perdana Menteri, Dato’ Sri Mohd Najib
Tun Abdul Razak ketika dalam pembentangan Bajet 2014 yang berlangsung di
Parlimen pada 25 Oktober 2013 telah mengumumkan pemansuhan cukai jualan dan
perkhidmatan dan akan menggantikannya dengan GST (Goods and Services Tax) atau Cukai Barang dan Perkhidmatan yang
akan dilaksanakan mulai 1 April 2015. GST mula dilaksanakan di Perancis seawal
tahun 1950an. Kini lebih 160 buah Negara telah melaksankan GST. Di ASEAN, hanya
Mynmar dan Brunei sahaja yang masih belum melaksankannya. Pelaksanaan GST di Malaysia merupakan salah
satu tindakan daripada strategi kerajaan untuk memantapkan tadbir urus fiskal. Menurut
Perdana Menteri Malaysia, dengan pelaksanaan GST ini secara tidak langsung
kerajaan akan dapat menangani banyak kelemahan di dalam sistem percukaian sedia
ada seperti cukai dua kali ganda ke atas pengguna dan ketiadaan pelepasan cukai
sepenuhnya ke atas barangan yang dieksport dan isu-isu pindahan.
Kelemahan-kelemahan ini telah menyebabkan kerugian kepada kedua-dua pihak iaitu
pengguna dan kerajaan.
GST merupakan cukai
penggunaan menyeluruh dan ia menjadi mekanisme kerajaan di seluruh dunia untuk
mengutip hasil selain menangani masalah defisit bajet. Malaysia tidak
terkecuali, bertepatan dengan saranan kerajaan untuk menjadikan Malaysia
sebagai sebuah negara maju, menjadi satu tanggungjawab kerajaan untuk membuat
penambahbaikan ke atas sistem cukai sedia ada iaitu dengan mereformasi sistem
cukai supaya menjadi lebih mudah, telus dan lebih cekap. Reformasi cukai juga
perlu untuk meningkatkan hasil dan menggerakkan pertumbuhan ekonomi.
Pelaksanaan GST akan membolehkan kerajaan menurunkan kadar cukai pendapatan
tidak kira bagi individu mahupun korporat dan menjadikan Malaysia lebih berdaya
saing bagi menarik pelabur-pelabur asing untuk menanam modal di dalam negara
ini (Hussin Abdullah, Aeefi Alghazali Mohd Idrus & Normala Mehat 2013).
GST juga merujuk kepada
cukai kepenggunaan yang berasaskan kepada konsep nilai ditambah. GST dikenakan
ke atas barang dan perkhidmatan di setiap peringkat pengeluaran dan pengedaran
dalam rantaian pembekalan termasuk barang dan perkhidmatan yang diimport. GST
merupakan satu sistem cukai yang akan menggantikan cukai kepenggunaan yang
sedia ada iaitu cukai jualan dan cukai perkhidmatan (SST). Sebenarnya
pengumuman pelaksanaan GST di Malaysia telah dibuat semasa pembentangan Bajet
2005 yang menyatakan bahawa GST akan mula dilaksanakan pada 1 Januari 2007 bagi
menggantikan cukai kepenggunaan yang sedia ada. Walaubagaimanapun, kerajaan
telah menangguhkan pelaksanaan GST bagi membolehkan peniaga membuat persediaan
kepada sistem pengkomputeran dan memberikan pendedahan dan latihan yang
bersesuaian kepada kakitangan yang terlibat. Pada 16 Disember 2009, Rang
Undang-Undang GST telah dibentangkan diparlimen untuk Bacaan Pertama. Rang
Undang-undang ini sepatutnya dibentangkan untuk Bacaan Kedua dan seterusnya, tetapi
telah ditangguhkan bagi mengambil kira pandangan dari pelbagai golongan dan
lapisan masyarakat. Isu mengenai tindakan kerajaan terlalu drastik dalam
melaksanakan GST adalah tidak relevan kerana kerajaan telah melakukan kajian
terperinci, dengan mengambil kira pandangan semua pihak dan memberi masa yang
secukupnya untuk semua pihak bersedia sebelum ianya diumumkan.
Menurut Abdul Aziz Awang
(t.th), terdapat empat faktor penentu bagi memacu pertumbuhan ekonomi sesebuah
Negara iaitu penggunaan, pelaburan, perbelanjaan kerajaan dan eksport bersih.
Perbelanjaan kerajaan banyak bergantung kepada jumlah hasil cukai yang berjaya
dikutip. Hasil cukai merupakan penyumbang utama kepada jumlah hasil kerajaan.
Jika hasil cukai meningkat, kerajaan boleh melaksanakan pelbagai projek untuk
menggerakkan pertumbuhan ekonomi. Di Malaysia, nisbah hasil cukai kepada KDNK
adalah 19.5% pada tahun 2010 jika dibandingkan dengan 34 buah Negara maju,
nisbah yang dicatat oleh Malaysia adalah terlalu rendah. Negara Denmark telah
mencatat nisbah hasil cukai jualan yang tertinggi iaitu sebanyak 50%.
Kebiasaannya nisbah yang paling rendah untuk Negara maju ialah 26.8%. Oleh yang
demikian, nisbah hasil cukai atau KDNK bagi Malaysia menunjukkan bahawa
Malaysia masih lagi mengalami kekurangan hasil cukai bagi membiayai
perbelanjaan pembangunan. Apabila jumlah hasil kerajaan tidak mencukupi, maka
kedudukan kewangan kerajaan akan mengalami defisit. Oleh itu, bagi menampung
defisit Negara, kerajaan perlu membuat pinjaman untuk membiayai perbelanjaan
pembangunan. Sistem percukaian Malaysia juga mempunyai asas yang sempit kerana
pergantungan yang keterlaluan kepada cukai pendapatan. Sekiranya keuntungan
syarikat berkurangan, jumlah kutipan cukai pendapatan juga berkurangan dan keadaan
ini memberikan tekanan kepada hasil kerajaan. Oleh itu, bagi meningkatkan hasil
cukai Negara, Malaysia perlu melaksanakan GST seperti yang telah dilaksanakan
oleh kebanyakan Negara di dunia ini.
Dalam pembentangan
tersebut, Perdana Menteri Malaysia juga turut menyatakan bahawa kadar GST yang
telah ditetapkan adalah sebanyak 6% berbanding dengan kadar cukai jualan dan
cukai perkhidmatan yang mana masing-masing berjumlah 6% dan 10 %. Namun begitu,
rancangan kerajaan untuk melaksanakan GST ini telah menimbulkan pelbagai reaksi
dalam masyarakat. Menurut Wan Saiful yang merangkap sebagai Ketua Eksekutif
Institut bagi Demokrasi dan Hal Ehwal EKonomi (IDEAS), menyatakan bahawa GST
bukan satu perkara yang baru sebenarnya. Pengalaman antarabangsa telah membuktikan
bahawa tahap kesediaan peniaga adalah faktor kejayaan pelaksanaan GST. Walaupun
GST ini dilihat sebagai satu sistem cukai yang adil dan menyeluruh, namun,
terdapat sesetengah pihak menganggap GST ini merupakan satu langkah yang tidak
popular yang diambil oleh kerajaan. Sebenarnya, kerajaan telah memberi tempoh
yang agak lama kepada para peniaga untuk bersiap sedia melaksanakan GST.
Pendidikan, latihan, program kesedaran dan lawatan khidmat nasihat mengenai
pelaksanaan GST juga telah dijalankan secara berterusan. Tambahan pula, peniaga
juga dibenarkan untuk mendaftar awal sebelum tarikh pendaftaran GST. Sebelum
pelaksanaan GST, kerajaan telah menjalankan beberapa ujian perintis ke atas
sistem. Selain itu, kerajaan juga telah mewujudkan Pusat Panggilan Kastam (CCC)
untuk membolehkan orang awam untuk membuat pertanyaan mengenai GST dan Portal
GST akan menyampaikan maklumat berkenaan GST bagi memastikan pematuhan yang
tinggi apabila GST dilaksanakan. Justeru, bagi sesetengah pihak yang menyatakan
bahawa langkah melaksanakan GST ini merupakan satu langkah yang tidak relevan
adalah tidak benar. Sebenarnya kerajaan telah bersiap sedia sepenuhnya untuk
melaksanakan GST. Perundangan GST, infrastruktur, sistem komputer, kakitangan
dan semua proses dan prosedur telah tersedia untuk pelaksanaan GST.
Pelaksanaan GST ini
juga turut memperlihatkan bahawa terdapat pihak yang bersetuju, tidak bersetuju
dan terdapat juga pihak yang tidak ambil kesah dengan pelaksanaan ini.
Kebanyakan pengguna mengatakan bahawa pelaksanaan GST ini akan membebankan
rakyat. Sebenarnya setiap apa yang dilaksanakan oleh kerajaan mempunyai pro dan
kontranya. Memang secara umumnya terdapat barang dan perkhidmatan yang harganya
akan naik, namun masih juga terdapat barang yang harganya akan mengalami
penurunan atau kekal seperti biasa. Malahan tidak dinafikan bahawa tidak semua
barang dan perkhidmatan yang akan dikenakan cukai tersebut seperti barangan
asas, perkhidmatan pendidikan, kesihatan, jual beli dan sewaan rumah kediaman pekhidmatan
kewangan dan banyak lagi hasil daripada maklum balas dari pelbagai lapisan
masyarakat. Namun begitu, kerajaan perlulah mengambil langkah yang bijak bagi
menangani masalah kenaikan harga barang dan perkhidmatan secara
sewenag-wenangnya yang telah dilakukan oleh pihak kapitalis sebelum pelaksanaan
GST lagi.
Secara
rasionalnya, pihak
kerajaan ingin melaksanakan GST ini kerana ingin memperbaiki sistem cukai sedia
ada. Hal ini kerana cukai jualan dan cukai perkhidmatan yang sedia ada
mempunyai kelemahan, seperti cukai dua kali ganda ke atas pengguna dan
ketiadaan pelepasan cukai sepenuhnya ke atas barangan yang dieksport dan
isu-isu harga pindahan. Selain itu, GST ingin dilaksanakan kerana kerajaan
telah mengalami defisit fiskal di mana kadar dalam keluaran domestik kasar
negara meningkat. Peningkatan ini dikatakan telah berlaku hampir 42 tahun dan
hanya 5 tahun sahaja negara mempunyai lebihan hasil dalam peruntukan. Defisit
di sini bermaksud perbelanjaan negara melebihi hasil pendapatan. Justeru,
apabila defisit bertambah, maka ia akan meningkatkan hutang negara. Tambahan
pula, World Bank juga telah memberi amaran kepada pihak kerajaan mengenai
peningkatan ini dan secara tidak langsung akan menyebabkan kedudukan negara
akan turun. Jika kedudukan negara turun, negara akan mengalami kesusahan untuk
mendapatkan pinjaman dari negara luar.
Terdapat
beberapa kelebihan apabila pihak kerajaan melaksanakan GST ini, antaranya ialah
dapat meningkatkan ketelusan dalam kutipan cukai dan mengurangkan berlakunya
pengelakan cukai oleh peniaga-peniaga. GST juga mampu meningkatkan kecekapan
proses penaksiran cukai kepada peniaga-peniaga malah lebihan pendapatan akan berupaya
membiayai lebih banyak projek sosio-ekonomi Negara seperti infrastruktur,
pendidikan, kesihatan dan keselamatan.
Webster’s New World Dictionary (2008), mentakrifkan istilah pengguna
sebagai seseorang atau benda yang menggunakan secara khususnya, seseorang yang
membeli barang dan menggunakan perkhidmatan untuk kegunaan sendiri, bukan untuk
dijual semula atau menggunakannya bagi tujuan pengeluaran sesuatu barang yang
lain untuk dijual. Manakala Akta Perlindungan Pengguna 1999, mentakrifkan
pengguna sebagai orang perseorangan yang terlibat dengan pembelian barang atau
perkhidmatan untuk kegunaan sendiri. Akta ini tidak terpakai jika pembeli
membeli barang-barang atau perkhidmatan untuk tujuan perniagaan. Selain itu,
pengguna juga merujuk kepada seseorang. Semua pengguna adalah sama tanpa
mengira kedudukan dan status seseorang. Ahli perniagaan juga merupakan
pengguna. Seseorang ahli perniagaan memainkan dua peranan. Sebagai ahli
perniagaan, ia merupakan pembekal barang dan perkhidmatan. Sebagai pengguna, ia
merupakan pengguna barang, perkhidmatan dan alam semulajadi. Semua orang
menggunakan barang, perkhidmatan dan sumber semula jadi. Untuk mendapatkan
kualiti hidup yang sihat, seseorang mempunyai hak untuk mendapatkan alam
sekitar yang sihat dan bersih. Tujuan pengguna adalah untuk mendapatkan
kepuasan bagi keperluan dan kehendak dalam menjalani kehidupan yang selesa
secara keseluruhan. Sekiranya barang yang digunakan itu diberikan secara
percuma, tetapi pengguna masih berhak untuk menggunakan barang dan perkhidmatan
yang selamat dan memuaskan bagi menjamin kehidupan yang selesa.
Kerajaan pula merujuk kepada suatu
badan atau organisasi yang sah dalam suatu kawasan tertentu yang mempunyai
bidang kuasa tunggal yang sah bagi penguatkuasaan. Kerajaan di Malaysia
mengamalkan sistem demokrasi berparlimen yang merangkami 4 badan utama iaitu
monarki, perundangan, eksekutif dan badan kehakiman. Kesemua badan ini
mempunyai pembahagian tugas yang berbeza-beza bagi memastikan setiap tugas
dapat dilaksanakan dengan lebih sistematik. Secara umumnya kerajaan ialah satu
badan atau lembaga yang mempunyai autoriti yang sah dalam sesebuah Negara.
Harold Laski telah mendefinisikan kerajaan sebagai satu institusi yang terdaoat
dalam sesebuah Negara yang mengamalkan pemerintahan yang sah. Manakala K.
Ramanathan mendefinisikan kerajaan sebagai satu badan atau lembaga yang
terdapat dalam sesebuah Negara di mana ia bertindak sebagi satu jentera yang
merumus dan melaksanakan dasar-dasar Negara yang merangkumi semua badan yang
terlibat dalam membuat, melaksana dan menginterpretasikan seua dasar kerajaan.
Golongan kapitalis merujuk kepada
golongan yang memiliki modal yang berusaha untuk meraih keuntungan secara
besar-besaran. Karl Marx telah mendefinisikan konsep kelas sosial berdasarkan
sistem ekonomi kapitalis. Pada mulanya Marx telah membahagikan tiga kelas utama
dalam struktur masyarakat kapitalis iaitu kelas buruh upahan, kelas kapitalis
dan kelas pemilik tanah. Walaubagaimanapun, perkembangan sturktur industri
kapitalisme hanya memperkenalkan dua kelas sahaja iaitu golongan borjuis dan
golongan proletariat. Dalam hal ini kita dapat lihat bahawa peniaga atau
penjual merupakan golongan kapitalis yang memiliki modal.
Antara salah satu sebab kerajaan melaksanakan GST ini adalah bagi
menghalang dan membanteras golongan kapitalis iaitu peniaga yang enggan dan sentiasa
mengelak untuk membayar cukai. Golongan kapitalis dilihat semakin berkuasa dan
kadang kala terdapat segelintir daripada golongan ini yang sewenang-wenangnya
menaikkan harga barang bagi mendapatkan keuntungan yang berlipat kali ganda.
Justeru, pelaksanaan GST ini secara tidak langsung dapat memerangi golongan
peniaga yang tamak, penipu dan menindas golongan pengguna terutamanya, daripada
membayar cukai yang sewajarnya. Selain itu juga, pihak kerajaan akan mengambil
langkah-langkah yang tegas bagi memastikan golongan kapitalis ini tidak
mengambil kesempatan dengan menggunakan GST sebagai alasan untuk menaikkan
harga barang bagi tujuan membuat keuntungan secara berlebihan. Antara langkah
yang diambil oleh Kerajaan ialah melaksanakan Akta Kawalan Harga dan Anti
Pencatutan 2011, malah kerajaan juga turut memperhebatkan penguatkuasaan
melalui pertubuhan Majlis Harga Negara, penerbitan Panduan Harga Pengguna, di
samping menjadikan pasaraya sebagai penanda aras harga (price setter). Hal ini kerana, untuk memastikan agar semua peniaga
mematuhi peraturan yang ditetapkan, malahan bagi peniaga yang tidak mematuhi
peraturan tersebut akan dikenakan denda dan penalti yang lebih berat. Maka
dengan adanya akta serta penguatkuasaan oleh pihak berwajib, secara tidak langsung
boleh mengembalikan semula keyakinan pihak-pihak tertentu terhadap pelaksanaan
GST.
Selain itu, hubungan kerajaan dan kapitalis juga dilihat menerusi tempoh
masa yang diberikan oleh pihak kerajaan bagi memastikan bahawa golongan peniaga
bersedia untuk mendaftarkan perniagaan mereka ke dalam sistem GST. Kerajaan
juga telah bersetuju untuk memberikan insentif dan bantuan kepada para peniaga.
Hal ini kerana, pengalaman antarabangsa telah membuktikan bahawa tahap
kesediaan peniaga adalah salah satu faktor kejayaan pelaksanaan GST. Antara
insentif dan bantuan yang akan dilaksanakan ialah pemberian Geran sebanyak 100
juta ringgit kepada peniaga untuk menghantar kakitangan menjalani latihan GST,
bantuan kewangan berjumlah 10 juta ringgit kepada PKS bagi pembelian perisian
perakaunan, kos pembelian peralatan dan perisian ICT diberi Elaun Modal dipercepatkan
dan perbelanjaan latihan perakaunan dan ICT berkaitan GST diberi potongan cukai
tambahan. Kesemua ini merupakan usaha daripada pihak kerajaan bagi memastikan
bahawa kesemua peniaga memahami sebab kerajaan melaksanakan GST ini. Selain itu
juga, dengan pelaksanaan GST ini juga memberi kelebihan kepada peniaga kerana kurangnya
kerenah
birokrasi sekaligus dapat mengurangkan kos menjalankan perniagaan. Selain itu,
pelaksanaan GST merupakan satu sistem yang ketat di mana setiap orang yang
membayar GST perlu mengekalkan rekod yang jelas. Sekiranya rekod tidak jelas,
mereka tidak boleh mendapat bayaran balik atas cukai yang sudah dibayar. Secara
umumnya, GST merupakan satu sistem check
and balance untuk mendapatkan bayaran balik menerusi satu rekod yang telus.
Hubungan antara kerajaan dan pengguna dilihat menerusi media sosial di
mana pihak kerajaan sentiasa berusaha untuk memberikan pendedahan kepada
pengguna tentang GST. Kerajaan juga telah memberi peluang dan masa kepada
pengguna untuk membuat persediaan awal sebelum pelaksanaan GST ini. Tambahan
pula, sebelum GST ini dilaksanakan, kerajaan telah memberi peluang kepada pengguna
untuk memberi pendapat dan sebagainya berkenaan dengan pelaksanaan GST. Hasil
daripada maklum balas daripada pengguna, akhirnya kerajaan telah mengumumkan
bahawa terdapat barang dan perkhidmatan yang tidak akan dikenakan GST oleh
kerajaan. Antaranya termasuklah barangan asas makanan, perkhidmatan pendidikan
dan kesihatan. Hal ini kerana, tujuan utama GST diperkenalkan adalah untuk
mewujudkan sistem percukaian yang lebih efektif, efisyen, telus, mesra peniaga
dan berkemampuan menjana suatu hasil yang stabil. Dalam pembentukan model GST,
kerajaan sangat prihatin dan sedaya upaya untuk mengelakkan pelaksanaan GST ini
sebagai satu bebanan kepada rakyat terutamanya golongan yang berpendapatan
rendah dan pertengahan. Oleh itu, kebanyakan barang dan perkhidmatan yang asas
yang digunakan oleh golongan tersebut tidak akan dikenakan GST oleh kerajaan.
Selain itu juga, pelaksanaan GST ini mengajar pengguna agar lebih berhati-hati
dan sentiasa peka dengan harga pada setiap barangan yang ingin dibeli malahan
dapat melahirkan pengguna yang berpengetahuan (Shoppers Guide). Sekiranya terdapat pihak peniaga iaitu golongan
kapitalis yang sengaja menaikkan harga barangan dan perkhidmatan, pihak
pengguna dinasihati supaya memgemukakan aduan (meminta dan periksa resit) kepada
pihak berkuasa supaya tindakan tegas akan diambil oleh pihak yang
bertanggungjawab hasil daripada perlakuan peniaga yang meletakkan harga yang
tinggi untuk meraih keuntungan semata-mata. Tambahan pula, dengan pelaksanaan
GST ini secara tidak langsung memberi kelebihan kepada pengguna kerana dapat
membeli barangan dengan harga yang telus, barangan makanan dan
perkhidmatan asas tiada caj GST. Malahan pelaksanaan GST ini secara tidak
langsung menjadikan pengguna sebagai individu yang berhemah ketika berbelanja
dengan megetahui barang yang tidak dikenakan GST.
Pelaksanaan GST ini juga bukan
sahaja menunjukkan hubungan antara kerajaan dengan peniaga dan pengguna, malah
turut melibatkan hubungan peniaga dengan pengguna. Dalan isu pelaksanaan GST
ini, terdapat peniaga yang mengambil kesempatan untuk menjual barangan mereka
dengan menggunakan istilah ‘promosi’ yang kononya menjual harga yang lebih
murah sebelum menjelang GST. Menurut Kementerian Dalam Negeri Koperasi dan
Kepenggunaan (KPDNKK), ini merupakan satu kesalahan yang besar apabila peniaga
menggunakan perkataan GST di mana perkataan ini masih belum sah dilaksanakan.
Selain itu juga, terdapat kebanyakan peniaga yang membuat harga promosi secara
besar-besaran kepada pengguna bagi menghabiskan stok yang telah dekat tarikh
luputnya. Sekiranya pengguna tidak berhati-hati ketika melakukan pembelian,
kemungkinan pengguna tersebut telah berjaya ditipu oleh peniaga tersebut.
Secara keseluruhannya, pelaksanaan dan
pengurusan GST yang baik di samping mendapat kerjasama pelbagai pihak mampu
memberi impak yang besar. Ia juga dikatakan boleh meningkatkan hasil negara
melalui peningkatan kadar pematuhan cukai. Kerajaan perlu mengambil langkah
yang bijak bagi memberikan pemahaman kepada masyarakat tentang apa yang
dikatakan dengan GST. Hal ini kerana, masyarakat masih keliru dan kurang
memahami apa itu GST sebenarnya. Pelaksanaan GST ini sebenarnya memberi kesan
yang baik di masa hadapan, namun kerajaan mestilah mampu menyusun semula metode
cukai dan mampu diurus dengan lebih baik, telus, dan lebih kurang menekan
berbanding percukaian cukai jualan dan perkhidmatan sebelum ini. Apa yang
penting ialah peranan pihak kerajaan dalam mencorak cara pentadbirannya agar
lebih berintegriti, akauntabiliti dan telus. Bagaimana sesuatu perkara
diselesaikan dan bagaimana sesuatu perkara terlaksana bergantung kepada
bagaimana corak pentadbirannya. Pihak kerajaan mempunyai kuasa dalam memberi
keputusan. Sebagai contoh dalam mengawal kenaikan harga barang dan
perkhidmatan. Pihak kerajaan seharusnya bersikap tegas dalam menangani isu ini.Justeru,
menerusi pelaksanaan GST ini, rakyat akan memperoleh manfaat dalam bentuk nilai
wang serta peningkatan taraf hidup yang lebih selesa melalui pelbagai bentuk
pembangunan yang bakal dilaksanakan oleh kerajaan seperti penyediaan
infrastruktur yang lengkap. Hubungan diantara kerajaan, peniaga dan pengguna
juga perlu terjalin dengan baik agar pelaksanaan GST ini dapat membantu
kerajaan mencapai tadbir urus baik menjelang tahun 2020.
